Badanie KTG w ciąży – kiedy wykonać i jak odczytać wynik?

KTG (Kardiotokografia) – co dokładnie mierzy aparat?

Kardiotokografia (KTG) to jedno z podstawowych badań wykonywanych w trzecim trymestrze ciąży oraz w okresie okołoporodowym. Aparat KTG pozwala na jednoczesne monitorowanie czynności serca płodu i czynność skurczową macicy, umożliwiając ocenę dobrostanu dziecka oraz wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.

Podczas badania KTG zapisywana jest akcja serca płodu (częstość tętna dziecka, zmienność rytmu, obecność przyspieszeń i zwolnień) oraz skurcze macicy, które rejestrowane są w postaci krzywej TOCO. To narzędzie pozwala lekarzowi lub położnej ocenić, czy ruchy płodu, reakcje serca na skurcze oraz ogólny przebieg ciąży nie wymagają podjęcia dodatkowych działań.

Od którego tygodnia ciąży zaleca się KTG?

W przypadku prawidłowo przebiegającej ciąży, badanie KTG najczęściej wykonuje się od 36.–38. tygodnia ciąży, zwykle podczas każdej wizyty kontrolnej. Jeśli istnieją wskazania medyczne, takie jak ciąża zagrożona, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, czy zmniejszona aktywność ruchowa dziecka, KTG w ciąży może być zalecone już wcześniej – nawet od 28. tygodnia.

Wskazaniem do wcześniejszego rozpoczęcia monitorowania jest także ciąża bliźniacza, choroby współistniejące u matki lub przebyte komplikacje w poprzednich ciążach. W przypadku podejrzenia niedotlenienia płodu lub niewłaściwego rozwoju, lekarz może zdecydować o częstszych zapisach KTG.

Przygotowanie do KTG – praktyczne wskazówki

Badanie kardiotokograficzne jest całkowicie nieinwazyjne i bezbolesne, dlatego nie wymaga specjalnych przygotowań. Warto jednak:

• ubrać się wygodnie, by umożliwić łatwy dostęp do brzucha,
• zjeść lekki posiłek około godziny przed badaniem, co może pobudzić ruchy dziecka,
• unikać stresu – napięcie może wpływać na przebieg badania.

KTG wykonuje się w pozycji leżącej lub półleżącej. Dwie sondy są mocowane na brzuchu ciężarnej za pomocą pasów – jedna rejestruje tętno płodu, druga czynność skurczową mięśnia macicy. Badanie trwa zwykle od 20 do 40 minut, choć w razie potrzeby może być przedłużone.

Skurcze na KTG – co oznaczają wartości TOCO?

Na zapisie KTG widoczne są dwie krzywe – jedna pokazuje tętno dziecka, a druga (TOCO) – skurcze macicy. Skala TOCO rejestruje siłę i częstotliwość skurczów mięśnia macicy w procentach.

Wartości poniżej 20% – oznaczają brak aktywności skurczowej macicy lub bardzo słabe skurcze, 20–50% – skurcze nieregularne, często przepowiadające, powyżej 50% – regularna czynność skurczowa macicy, mogąca wskazywać na rozpoczynający się poród. Wysokie wartości TOCO w połączeniu ze zmianami tętna płodu mogą sugerować niedotlenienie płodu i wymagają dokładniejszej oceny przez lekarza.

Czym są akceleracje KTG?

Akceleracje KTG to przejściowe przyspieszenia czynności serca płodu, które są pozytywnym objawem świadczącym o prawidłowej reakcji dziecka na ruch lub skurcz macicy.

Prawidłowa krzywa KTG powinna zawierać zmienność podstawową (oscylacja falująca) i co najmniej dwie akceleracje w ciągu 20 minut – tętno płodu mieszczące się w granicach 110–160 uderzeń na minutę. Brak akceleracji, obniżona zmienność lub stała częstość serca płodu mogą być sygnałem do dalszej diagnostyki.

Deceleracje KTG – kiedy mogą niepokoić?

Deceleracje KTG to spadki tętna dziecka, które mogą mieć charakter fizjologiczny (np. ucisk główki dziecka na szyjkę macicy w trakcie skurczu), ale w niektórych przypadkach mogą sygnalizować zagrożenie zdrowia płodu.

Wyróżniamy kilka typów deceleracji:

• Wczesne – najczęściej nieszkodliwe, związane z uciskiem główki dziecka,
• Zmienne – mogą świadczyć o zaciśnięciu pępowiny,
• Późne – mogą być oznaką niedotlenienia płodu i wymagają natychmiastowej reakcji.

Nieprawidłowy zapis KTG powinien być zawsze analizowany przez doświadczony personel medyczny. Na jego podstawie można podjąć decyzję o dalszym postępowaniu, np. wcześniejszym zakończeniu ciąży czy wykonaniu cesarskiego cięcia.

Regularne wykonywanie badania KTG w trzecim trymestrze ciąży zwiększa szansę na wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie odpowiednich działań, które mogą mieć kluczowe znaczenie dla życia i zdrowia dziecka.

Bibliografia