Nietolerancja laktozy – objawy, badania i jak wygląda dieta?

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to jedna z najczęstszych nietolerancji pokarmowych. Wynika z niedoboru enzymu laktazy w jelicie cienkim. Laktaza odpowiada za rozkład laktozy – cukru mlecznego – na glukozę i galaktozę. Gdy enzym ten nie działa prawidłowo lub jego aktywność jest znacznie obniżona, laktoza nie zostaje strawiona i przechodzi do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji przez bakterie jelitowe. To z kolei prowadzi do powstawania nieprzyjemnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Nietolerancja laktozy nie jest alergią – to zaburzenie trawienia, które może mieć charakter pierwotny (hipolaktazja typu dorosłych) lub wtórny (np. po infekcji lub chorobie jelit).

Objawy nietolerancji laktozy u dorosłych

Objawy nietolerancji laktozy zazwyczaj pojawiają się od 30 minut do 2 godzin po spożyciu produktów mlecznych. Ich intensywność zależy od stopnia niedoboru laktazy oraz ilości spożytej laktozy. Do najczęstszych objawów nietolerancji laktozy należą:

• wzdęcia i nadmierne gazy,
• kurczowe bóle brzucha,
• uczucie przelewania w jamie brzusznej,
• biegunki lub luźne stolce,
• nudności,
• uczucie pełności.

Rzadziej mogą wystąpić objawy skórne, zmęczenie czy bóle stawów, jednak nie są one charakterystyczne wyłącznie dla nietolerancji laktozy. Aby potwierdzić diagnozę, konieczne jest wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.

Wodorowy test oddechowy na nietolerancję laktozy

Wodorowy test oddechowy to jedno z najbardziej wiarygodnych badań pozwalających wykryć nietolerancję laktozy. Polega on na pomiarze poziomu wodoru w wydychanym powietrzu po podaniu pacjentowi roztworu laktozy.

U osób z niedoborem laktazy niestrawiona laktoza fermentuje w jelicie grubym, co prowadzi do powstawania wodoru, który jest następnie wydychany przez płuca. Podwyższony poziom wodoru świadczy o nietolerancji laktozy. Test ten jest nieinwazyjny, bezpieczny i powszechnie dostępny. W przypadku nietolerancji laktozy stosuje się również dietę eliminacyjną, polegającą na czasowym wykluczeniu laktozy z diety i obserwacji zmian objawów.

Co jeść przy nietolerancji laktozy

Dieta osób z nietolerancją laktozy opiera się na eliminacji produktów zawierających ten cukier mleczny, a jednocześnie zapewnieniu odpowiedniego spożycia składników odżywczych – zwłaszcza wapnia i witaminy D. W diecie bezlaktozowej można uwzględnić:

• mleka i napoje roślinne (np. migdałowe, ryżowe, owsiane, sojowe),
• sery twarde dojrzewające (np. parmezan, cheddar – zawierają niewielkie ilości laktozy),
• jogurty bezlaktozowe,
• kefiry i produkty fermentowane z oznaczeniem „bez laktozy”,
• warzywa zielone, orzechy, tofu – jako źródła wapnia.

Czego unikać w diecie bez laktozy

Osoby z nietolerancją laktozy powinny unikać produktów mlecznych zawierających dużą ilość laktozy, takich jak: mleko krowie (świeże i UHT), mleko w proszku i zagęszczone, sery topione i twarogowe, śmietana, maślanka i lody na bazie mleka.

Laktoza może być również ukryta w produktach przetworzonych, np. w wędlinach, pieczywie, gotowych sosach, słodyczach czy lekach. Dlatego kluczowe jest czytanie składu produktów i konsultacja z dietetykiem w celu dobrania indywidualnej diety.

Czy nietolerancja laktozy jest alergią na mleko krowie?

Nietolerancja laktozy i alergia pokarmowa na mleko krowie to dwa różne schorzenia, które często są mylone. Nietolerancja wynika z niedoboru enzymu laktazy i prowadzi do dolegliwości ze strony układu pokarmowego po spożyciu laktozy. Z kolei alergia na białko mleka krowiego to reakcja układu immunologicznego na obecność określonych białek (np. kazeiny, beta-laktoglobuliny) i może objawiać się zarówno dolegliwościami jelitowymi, jak i skórnymi czy oddechowymi.

Alergia jest znacznie groźniejsza i może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, dlatego wymaga całkowitej eliminacji mleka krowiego i jego przetworów. Nietolerancja laktozy natomiast pozwala na spożywanie niewielkich ilości produktów o niskiej zawartości laktozy lub stosowanie preparatów z enzymem laktazy.

Bibliografia