Jakie są rodzaje antykoncepcji?
Współczesna medycyna oferuje wiele metod zapobiegania ciąży, które różnią się mechanizmem działania, skutecznością i czasem działania. Wśród najpopularniejszych znajdują się:
- antykoncepcja hormonalna (tabletki antykoncepcyjne, plastry antykoncepcyjne, wkładki domaciczne hormonalne)
- barierowe metody antykoncepcji (prezerwatywy, kapturki naszyjkowe)
- mechaniczne metody długoterminowe (spirale, wkładki domaciczne)
- naturalne metody planowania rodziny (obserwacja cyklu, metoda termiczna)
- chirurgiczne metody trwałe (wazektomia, podwiązanie jajowodów)
W sytuacjach awaryjnych, kiedy regularna metoda antykoncepcji zawiodła lub nie została zastosowana, dostępna jest antykoncepcja awaryjna, nazywana również „planem B”.
Czym jest tabletka dzień po i kiedy można ją zastosować?
Tabletka dzień po to forma antykoncepcji awaryjnej, której celem jest zapobieżenie ciąży po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w przypadku, gdy zastosowana metoda antykoncepcji zawiodła. Może być również stosowana, gdy kobieta zapomniała przyjąć regularną tabletkę antykoncepcyjną lub w przypadku pęknięcia prezerwatywy.
Na rynku dostępne są dwa główne preparaty: octan uliprystalu (EllaOne)– można go przyjąć do 120 godzin (5 dni) po stosunku oraz lewonorgestrel (Escapelle i Livopill) – należy go zażyć najpóźniej do 72 godzin (3 dni)
Im szybciej zostanie zastosowana tabletka dzień po, tym większa jej skuteczność. Warto pamiętać, że nie jest to forma regularnej antykoncepcji, a środek doraźny do zastosowania w sytuacjach awaryjnych.
Jak działa tabletka dzień po w organizmie kobiety?
Działanie antykoncepcji awaryjnej opiera się głównie na opóźnianiu lub zahamowaniu owulacji, czyli momentu uwolnienia komórki jajowej. Dzięki temu uniemożliwia zapłodnienie, ponieważ plemniki nie mają możliwości połączenia się z komórką jajową.
Mechanizm działania tabletek dzień po:
- zahamowanie owulacji,
- opóźnienie dojrzewania pęcherzyka Graafa,
- zmiana warunków w błonie śluzowej macicy, która może utrudniać zagnieżdżenie się zarodka.
Tabletka dzień po nie działa wstecz, czyli nie przerwie już istniejącej ciąży. Nie jest też środkiem poronnym, choć bywa błędnie utożsamiana z tabletkami wczesnoporonnymi.
Czy tabletka dzień po jest bezpieczna dla zdrowia?
Stosowanie antykoncepcji awaryjnej jest uznawane za bezpieczne, pod warunkiem że odbywa się zgodnie z zaleceniami i nie jest nadużywane. Tabletka dzień po nie wpływa długoterminowo na płodność kobiety i nie powoduje trwałych zmian w układzie rozrodczym.
Jednak w przypadku niektórych przeciwwskazań, takich jak:
- ciężkie zaburzenia czynności wątroby,
- uczulenie na którykolwiek składnik preparatu,
- przyjmowanie niektórych leków (np. zawierających ziele dziurawca)
Zaleca się konsultację z lekarzem. Kobiety mogą również doświadczyć zaburzeń cyklu miesiączkowego po przyjęciu tabletki.
Kiedy antykoncepcja awaryjna może nie zadziałać?
Skuteczność tabletki dzień po zależy przede wszystkim od czasu przyjęcia tabletki po stosunku (im wcześniej, tym lepiej), momentu cyklu miesiączkowego – jeśli owulacja już miała miejsce, skuteczność spada oraz od przyjmowania leków wpływających na metabolizm leku (np. niektóre leki przeciwpadaczkowe).
W przypadku, gdy po kilku tygodniach od zażycia tabletki nie wystąpiło krwawienie miesiączkowe, warto wykonać test ciążowy. Antykoncepcja awaryjna nie chroni również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Skutki uboczne tabletek dzień po – co warto wiedzieć?
Możliwe skutki uboczne po zastosowaniu tabletki dzień po są zwykle łagodne i krótkotrwałe. Najczęściej występują ból brzucha, nudności lub wymioty, tkliwość piersi, zawroty głowy, nieregularne krwawienia oraz opóźnienie miesiączki. Niektóre kobiety mogą doświadczyć również zaburzeń nastroju lub bolesnego miesiączkowania.
W razie silnych dolegliwości lub podejrzenia ciąży pozamacicznej należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Bibliografia
- K. Kinga, M. Pilarska, E. H. Płatek, Antykoncepcja awaryjna., Data dostępu: 07.11.2025r.
- N. Wrzosek, A. Pilarska-Romanowska, A. E. Zimmermann, Antykoncepcja awaryjna w praktyce aptecznej jako świadczenie zdrowotne–analiza stanu prawnego (2024), Farm Pol, 80(9), 635-644., Data dostępu: 07.11.2025r.
- A. Kobyliński, Etyczne i prawne aspekty stosowania preparatu medycznego ellaOne czyli tzw. pigułki „pięć dni później” (2015), Studia Ecologiae et Bioethicae, 13(1), 9-34., Data dostępu: 07.11.2025r.
