Zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy, leczenie i kiedy konieczna jest operacja?

Czym jest wyrostek robaczkowy i jaką pełni rolę w organizmie?

Wyrostek robaczkowy to cienki, ślepo zakończony uchyłek jelita grubego, znajdujący się w okolicy prawego dołu biodrowego. Wyrostek robaczkowy znajduje się na granicy kątnicy i jelita cienkiego. Choć przez wiele lat uważano go za narząd szczątkowy, obecnie wiadomo, że zawiera on tkanki chłonne i pełni funkcje immunologiczne – szczególnie we wczesnym okresie życia.

Wyrostek robaczkowy wspiera odporność organizmu, biorąc udział w reakcjach obronnych przeciwko drobnoustrojom bytującym w jelicie. Jego obecność sprzyja także utrzymaniu równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym. Mimo to, w przypadku zapalenia, leczenie ostrego zapalenia wyrostka zazwyczaj kończy się jego chirurgicznym usunięciem.

Zapalenie wyrostka robaczkowego – przyczyny i czynniki ryzyka

Zapalenie wyrostka robaczkowego rozwija się wskutek zatkania jego światła. Przyczyną zapalenia może być zaleganie mas kałowych, rozrost tkanki chłonnej, pasożyty przewodu pokarmowego, ciała obce lub, rzadziej, guzy. Zablokowanie światła wyrostka prowadzi do gromadzenia się śluzu, namnażania bakterii i rozwoju stanu zapalnego.

Zapalenie wyrostka robaczkowego występuje częściej u osób młodych, choć może pojawić się w każdym wieku. Do czynników ryzyka należą m.in. regularne przejadanie się, dieta uboga w błonnik, infekcje jelitowe oraz uwarunkowania anatomiczne. Wyróżniamy ostre zapalenie wyrostka robaczkowego oraz przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego, które może dawać mniej charakterystyczne objawy.

Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego — gdzie boli?

Najbardziej charakterystycznym objawem zapalenia wyrostka robaczkowego jest silny ból brzucha. Zwykle ból zaczyna się w okolicy pępka, a następnie przemieszcza się do prawej dolnej części brzucha – czyli do okolicy prawego dołu biodrowego. Ból wyrostka może mieć charakter narastający i nasilać się przy ruchu, kaszlu czy dotyku.

Dodatkowe objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to: brak apetytu, nudności, wymioty, wzrost temperatury ciała, wzdęcia brzucha, częste oddawanie moczu (gdy wyrostek styka się z pęcherzem moczowym), a także uczucie ogólnego osłabienia. U niektórych pacjentów może dojść do rozwoju nacieku zapalnego lub perforacji wyrostka, co skutkuje rozlanym zapaleniem otrzewnej i stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Diagnostyka zapalenia wyrostka robaczkowego – jakie badania wykonuje lekarz?

Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego opiera się na dokładnym badaniu klinicznym oraz badaniach obrazowych. W jamie brzusznej stwierdza się bolesność palpacyjną w prawym dole biodrowym, napięcie mięśni brzucha oraz objawy otrzewnowe. Lekarz może przeprowadzić badanie per rectum i badania laboratoryjne, takie jak morfologia (zwykle podwyższone leukocyty) i CRP.

W celu potwierdzenia diagnozy najczęściej wykonuje się USG jamy brzusznej, które może wykazać obecność płynu w obrębie jamy brzusznej lub poszerzenie wyrostka. W trudniejszych przypadkach zalecana jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. W niektórych sytuacjach pomocne bywa także RTG brzucha.

Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego

Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego zazwyczaj wymaga interwencji chirurgicznej. W wybranych przypadkach, np. przy niepowikłanym ostrym zapaleniu wyrostka, możliwe jest leczenie zachowawcze antybiotykami. Jednak w większości przypadków konieczne jest wycięcie wyrostka robaczkowego, szczególnie po to, by uniknąć jego perforacji i zapalenia otrzewnej.

Leczenie ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego w szpitalu może obejmować także podawanie płynów dożylnych, antybiotykoterapię oraz monitorowanie stanu pacjenta. W przypadku rozwoju nacieku zapalnego może być konieczne odroczenie operacji i wcześniejsze leczenie farmakologiczne.

Usunięcie wyrostka robaczkowego – jak wygląda zabieg?

Wycięcie wyrostka robaczkowego to standardowa procedura chirurgiczna, wykonywana najczęściej w znieczuleniu ogólnym. Usunięcie wyrostka może być przeprowadzone metodą klasyczną (cięcie w prawym dole biodrowym) lub laparoskopowo – przez niewielkie nacięcia w obrębie jamy brzusznej. Laparoskopowe usunięcie wyrostka robaczkowego wiąże się z mniejszym bólem pooperacyjnym, szybszą rekonwalescencją i mniejszym ryzykiem powikłań.

Po usunięciu wyrostka robaczkowego pacjent zwykle wraca do pełnej sprawności w ciągu kilku dni do dwóch tygodni, w zależności od przebiegu operacji i ewentualnych powikłań. Wyrostek robaczkowy nie jest narządem niezbędnym do życia, dlatego jego usunięcie nie wpływa na dalsze funkcjonowanie organizmu.

W przypadku ostrego zapalenia wyrostka nie należy zwlekać z wizytą u lekarza – szybka diagnostyka i leczenie mogą zapobiec groźnym powikłaniom, takim jak pęknięciem wyrostka czy zapalenie otrzewnej obejmujące całą jamę brzuszną.

Najczęściej zadawane pytania przez pacjentów

Bibliografia