Zapalenie zatok – objawy, leczenie i kiedy warto udać się do laryngologa?

Zapalenie zatok — jakie są jego przyczyny?

Zapalenie zatok przynosowych to stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok, który może być wywołany przez infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, a także przez alergie lub czynniki mechaniczne. Najczęstszą przyczyną chorych zatok są infekcje wirusowe, takie jak przeziębienie. W przypadku przewlekłego zapalenia, trwającego ponad 12 tygodni, główną rolę odgrywają zakażenia bakteryjne oraz obecność biofilmu bakteryjnego.

Do czynników ryzyka należą m.in.: krzywa przegroda nosowa, polipy nosa, alergiczny nieżyt nosa, refluks żołądkowo-przełykowy, niedobory odporności, a także ekspozycja na dym tytoniowy. W przypadku dzieci dodatkowym czynnikiem może być przerost migdałka gardłowego. Zapalenie zatok przynosowych może mieć charakter ostry, przewlekły lub nawracający.

Jakie są objawy zapalenia zatok?

Objawy zapalenia zatok są zróżnicowane i zależą od lokalizacji stanu zapalnego oraz czasu jego trwania. Typowe symptomy to uczucie zatkanego nosa, ból głowy, ból zatok, osłabienie węchu, wyciek śluzowo-ropnej wydzieliny z nosa lub spływającej po tylnej ścianie gardła. Charakterystyczne jest także uczucie rozpierania w obrębie twarzy oraz pogorszenie samopoczucia.

W ostrym zapaleniu zatok objawy trwają krócej niż 12 tygodni, a w przewlekłym zapaleniu zatok – dłużej. Przewlekłe zapalenie zatok objaw charakteryzuje się mniej intensywnymi, ale utrzymującymi się symptomami. Do objawów mogą dołączać również ból zębów, ból w obrębie policzków, obrzęk powiek oraz nieprzyjemny zapach z ust. Przy zapaleniu zatok szczękowych pojawia się ból w policzkach i szczęce, który często promieniuje do zębów.

Jak diagnozuje się zapalenie zatok?

Diagnoza zapalenia zatok opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym. Lekarz może przeprowadzić rynoskopię przednią lub badanie endoskopowe nosa, które pozwala ocenić obecność wydzieliny, obrzęk błony śluzowej i ewentualne polipy nosa.

W przypadku podejrzenia powikłań, braku odpowiedzi na leczenie objawowe lub przewlekłego zapalenia zatok, wykonuje się tomografię komputerową (TK zatok), która jest najdokładniejszym badaniem obrazowym w ocenie zatok przynosowych. W niektórych przypadkach wykonuje się także posiewy bakteriologiczne.

Zapalenie zatok – leczenie farmakologiczne

Leczenie zatok zależy od rodzaju infekcji oraz nasilenia objawów. W przypadku ostrego zapalenia zatok przynosowych (wywołanego przez wirusy) stosuje się leczenie objawowe: leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, nawilżanie błony śluzowej oraz płukanie zatok roztworem soli fizjologicznej.

Jeśli nie ma poprawy po 7–10 dniach lub objawy nasiliły się, lekarz może zalecić antybiotykoterapię. W leczeniu przewlekłego zapalenia zatok stosuje się także donosowe glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe (jeśli występują objawy alergii), a czasem również leczenie chirurgiczne. Leczenie przewlekłych problemów często obejmuje długotrwałą terapię z użyciem makrolidów oraz wspomagające płukanie jam nosa.

Domowe sposoby na zapalenie zatok

Domowe sposoby na zapalenie zatok przynosowych mogą skutecznie wspomagać leczenie objawowe oraz poprawiać funkcjonowanie zatok. Najczęściej stosowane metody to płukanie zatok roztworem soli fizjologicznej, inhalacje parowe oraz nawilżanie błony śluzowej nosa. Regularne oczyszczanie nosa i utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza zmniejsza obrzęk błony śluzowej i ułatwia usuwanie zalegającej wydzieliny.

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok zaleca się także stosowanie ciepłych okładów na zatoki czołowe i zatoki szczękowe, co łagodzi ból oraz uczucie rozpierania w obrębie twarzy. Dobrym uzupełnieniem są preparaty ziołowe o działaniu przeciwzapalnym oraz domowe inhalacje (parówki) z dodatkiem olejków eterycznych. Warto również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, które wspomaga naturalne oczyszczanie jamy nosa i zatok przynosowych.

Domowe sposoby na zatoki nie zastępują specjalistycznego leczenia, ale mogą znacznie złagodzić objawy zapalenia, zwłaszcza gdy stan zapalny błony śluzowej nosa i zatok nie ma ciężkiego przebiegu. W razie nasilonych objawów lub ich długiego utrzymywania się należy skonsultować się z laryngologiem.

Kiedy warto udać się do laryngologa z powodu zapalenia zatok?

Wizyta u laryngologa jest wskazana, gdy objawy utrzymują się powyżej 10 dni bez poprawy, nasilają się mimo leczenia objawowego lub gdy mamy do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok. Specjalistyczna konsultacja jest także konieczna w przypadku nawracającego ostrego zapalenia zatok, podejrzenia polipów nosa, krzywej przegrody nosowej czy grzybiczego zapalenia zatok.

Laryngolog może zlecić dodatkowe badania, takie jak TK zatok, oraz zaplanować dalsze leczenie – farmakologiczne lub chirurgiczne, w zależności od przyczyny stanu zapalnego. Nieleczone zapalenie zatok może prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie tkanek oczodołu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakrzepica zatoki jamistej czy ropień mózgu, dlatego szybka diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe.

Bibliografia