Jaskra – przyczyny, objaw i najnowsze metody leczenia choroby oczu

Co to jest jaskra i jakie są jej przyczyny?

Jaskra to przewlekła choroba oczu, w której dochodzi do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego, prowadzącego do zawężenia pola widzenia i w skrajnych przypadkach do całkowitej utraty wzroku. Choć jej leczenie polega przede wszystkim na obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego, sama choroba nie zawsze jest związana wyłącznie ze zbyt wysokim ciśnieniem śródgałkowym. Wyróżnia się różne rodzaje jaskry, m.in. jaskrę pierwotną otwartego kąta, jaskrę wtórną czy rzadką jaskrę wrodzoną.

Do czynników ryzyka zalicza się m.in. predyspozycje genetyczne, nadciśnienie tętnicze, urazy oka, niektóre choroby ogólnoustrojowe oraz naturalny proces starzenia się organizmu. Choroba rozwija się powoli i początkowe objawy bywają niezauważalne, dlatego tak istotne są regularne badania okulistyczne i wczesne rozpoznanie choroby. Dzięki temu możliwe jest zahamowanie postępu schorzenia i skuteczne leczenie jaskry, zanim dojdzie do nieodwracalnej utraty wzroku.

Jaskra a zaćma – czym się różnią te schorzenia oczu?

Choć zarówno jaskra, jak i zaćma należą do najczęściej występujących chorób oczu, ich mechanizm i skutki są zupełnie odmienne. W przypadku jaskry dochodzi do stopniowego uszkodzenia nerwu wzrokowego, spowodowanego najczęściej wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego, co prowadzi do zawężenia pola widzenia i może skutkować nieodwracalną utratą wzroku. Zaćma natomiast polega na zmętnieniu soczewki oka, które powoduje stopniowe pogorszenie ostrości widzenia, ale jej leczenie operacyjne zazwyczaj przywraca pacjentowi pełną zdolność widzenia. Podczas gdy jaskra wymaga stałej kontroli a jej leczenie polega na zahamowaniu postępu choroby, zaćmę można skutecznie usunąć chirurgicznie, bez ryzyka dalszego rozwoju zmian. Wczesne wykrycie choroby i właściwe rozpoznanie różnic między tymi schorzeniami jest kluczowe, ponieważ wielu pacjentów myli ich pierwsze objawy. Regularne badania okulistyczne pozwalają odróżnić te dwie jednostki chorobowe i zastosować odpowiednie metody leczenia.

Pierwsze objawy jaskry

Jaskra przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo, a chorzy często nie zdają sobie sprawy z problemu, dopóki nie pojawią się pierwsze objawy jaskry związane z uszkodzeniami nerwu wzrokowego. Początkowe objawy bywają subtelne i łatwe do zlekceważenia, dlatego tak istotne są regularne badania okulistyczne i pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego.

Do symptomów, które powinny wzbudzić niepokój, należą między innymi:

• stopniowe zawężenia pola widzenia, utrudniające widzenie boczne,
• pogorszenie widzenia o zmierzchu i w ciemnych pomieszczeniach,
• częste bóle oka lub ból głowy,
• zaczerwienienie oka,
• widzenie tęczowych kół wokół źródeł światła,
• nagły, silny ból oka i nudności towarzyszące ostremu atakowi jaskry,
• uczucie ucisku w gałce ocznej.

Warto pamiętać, że choroba rozwija się stopniowo i objawy mogą różnić się w zależności od rodzaju jaskry oraz stopnia zaawansowania choroby. Szczególnie groźne są sytuacje, gdy dochodzi do ostrego ataku jaskry zamkniętego kąta, który bez natychmiastowej pomocy medycznej może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Wczesne rozpoznanie choroby i szybkie wdrożenie jej leczenia zwiększają szansę na zahamowanie postępu choroby i zachowanie widzenia.

Na czym polega badanie OCT oka i co pozwala wykryć?

Badanie OCT oka, czyli optyczna koherentna tomografia, to jedno z najnowocześniejszych narzędzi diagnostycznych stosowanych w okulistyce. Jest całkowicie bezbolesne, nieinwazyjne i pozwala na bardzo dokładną ocenę struktur w gałce ocznej, co ma ogromne znaczenie w przypadku jaskry. Dzięki OCT można nie tylko przeanalizować wygląd tarczy nerwu wzrokowego, ale także monitorować rozwój jaskry i skuteczność jej leczenia.

Badanie OCT oka umożliwia m.in.:

• ocenę włókien nerwowych siatkówki,
• pomiar grubości rogówki i siatkówki,
• ocenę tarczy nerwu wzrokowego i jej parametrów,
• badanie kąta przesączania,
• wczesne wykrycie zmian charakterystycznych dla jaskry jeszcze przed pojawieniem się ubytków w polu widzenia.

Regularne wykonywanie OCT pozwala na zahamowanie postępu choroby i w większym stopniu chroni pacjenta przed nieodwracalną utratą wzroku. Jest to jedno z kluczowych badań okulistycznych, które w połączeniu z pomiarem ciśnienia wewnątrzgałkowego i oceną pola widzenia daje pełniejszy obraz jego przebiegu oraz pozwala dobrać skuteczne leczenie jaskry.

Farmakologiczne i laserowe leczenie jaskry – na czym polega i kiedy się je stosuje?

Leczenie jaskry polega przede wszystkim na obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego, co pozwala zahamować postęp choroby i chronić pacjenta przed nieodwracalną utratą wzroku. Najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne w postaci kropli do oczu, które poprawiają odpływ cieczy wodnistej lub zmniejszają jej produkcję w gałce ocznej. W wielu przypadkach skuteczne leczenie rozpoczyna się od monoterapii, a w razie potrzeby stosuje się terapie skojarzone. Gdy farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych efektów, wykorzystuje się leczenie laserowe, które pozwala udrożnić kąt przesączania i zmniejszyć wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Laseroterapia, choć skuteczna, nie zawsze daje trwały efekt, dlatego często stanowi etap przejściowy przed leczeniem operacyjnym. Wczesne rozpoznanie choroby i właściwe dobranie terapii umożliwiają skuteczne leczenie jaskry i zmniejszają ryzyko całkowitej utraty wzroku.

Chirurgiczne leczenie jaskry – co oferuje współczesna medycyna?

Kiedy farmakoterapia i leczenie laserowe nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, konieczne może być leczenie operacyjne. Na czym polega leczenie jaskry w tym przypadku? Podstawowym celem zabiegu jest to by ciśnienie wewnątrzgałkowe zostało obniżone poprzez stworzenie nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej lub poprawę funkcjonowania istniejących struktur. Najczęściej wykonywaną procedurą jest trabekulektomia, która polega na wytworzeniu przetoki w obrębie kąta przesączania, a także implantacja specjalnych drenów czy stentów pozwalających na skuteczniejsze obniżenie ciśnienia śródgałkowego.

Współczesna medycyna oferuje również coraz bardziej nowoczesne i małoinwazyjne zabiegi, takie jak kanaloplastyka czy implantacja mikroimplantów, które wiążą się z krótszym czasem rekonwalescencji i mniejszym ryzykiem powikłań. Wybór metody zależy od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju jaskry oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Leczenie chirurgiczne bywa ostatecznością, jednak w wielu przypadkach to właśnie ono daje szansę na zahamowanie postępu choroby i ochronę przed całkowitą utratą wzroku.

Bibliografia