Cytologia – co to za badanie?
Cytologia szyjki macicy to badanie polegające na mikroskopowej analizie komórek. Wykonywana jest w ramach profilaktyki nowotworowej, ale może również służyć w diagnostyce infekcji i innych nieprawidłowości wskazujących na stan zapalny. Próbka komórek pobierana jest podczas wizyty w gabinecie ginekologicznym, a następnie nanoszona na szkiełko mikroskopowe lub do specjalnego podłoża płynnego, jeśli wykonywana jest cytologia płynna LBC.
Badanie cytologiczne powinny wykonywać wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, a także te, które przyjmują leki immunosupresyjne. Warto podkreślić, że cytologia jest szczególnie ważna dla kobiet z podwyższonym ryzykiem infekcji lub chorób nowotworowych. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje rozpoczęcie badań od momentu rozpoczęcia aktywności seksualnej lub po ukończeniu 25. roku życia.
Jak wygląda badanie cytologiczne?
Pobranie cytologii odbywa się na fotelu ginekologicznym w trakcie rutynowego badania ginekologicznego. Ginekolog wprowadza wziernik, który pozwala na odsłonięcie szyjki macicy. Następnie za pomocą specjalnej szczoteczki z kanału i szyjki macicy pobierany jest wymaz. Próbkę nanosi się na szkiełko mikroskopowe (w przypadku cytologii klasycznej) lub umieszcza w podłożu płynnym (cytologia LBC).
Badanie jest szybkie i zazwyczaj bezbolesne, chociaż niektóre kobiety mogą odczuwać lekki dyskomfort. Warto pamiętać, że przed pobraniem cytologii należy unikać stosowania leków dopochwowych, irygacji pochwy oraz współżycia seksualnego przez co najmniej 48 godzin.

Cytologia w którym dniu cyklu ją wykonać?
Aby wynik badania cytologicznego był jak najbardziej miarodajny, najlepiej wykonać je między 10. a 20. dniem cyklu menstruacyjnego. Unikajmy wykonywania cytologii w trakcie miesiączki oraz bezpośrednio po jej zakończeniu, ponieważ obecność krwi może wpłynąć na interpretację wyników. W przypadku kobiet w ciąży cytologia może być wykonywana w każdym trymestrze, jednak zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
Na czym polega cytologia płynna (LBC) i czym się różni od klasycznej?
Cytologia płynna (LBC), znana również jako cytologia cienkowarstwowa, to nowoczesna metoda, w której próbka komórek pobrana z szyjki macicy jest umieszczana w specjalnym płynie konserwującym. Dzięki temu materiał diagnostyczny jest lepiej zachowany i umożliwia dokładniejszą analizę.
W porównaniu do cytologii klasycznej, LBC charakteryzuje się większą czułością w wykrywaniu zmian przednowotworowych oraz zakażeń wirusem HPV. Cytologia na podłożu płynnym pozwala również na wykonywanie dodatkowych testów, takich jak badania wirusologiczne czy molekularne, co czyni ją bardziej wszechstronną metodą diagnostyczną.

Co wykrywa cytologia?
Cytologia pobrana z kanału szyjki macicy, wykrywa zmiany w komórkach, które mogą świadczyć o:
- Stanach zapalnych.
- Zakażeniach wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).
- Nieprawidłowościach wskazujących na rozwój raka szyjki macicy.
Badanie cytologiczne warto wykonywać regularnie, ponieważ pomaga w profilaktyce raka szyjki macicy. Wczesne wykrycie zmian komórkowych umożliwia podjęcie leczenia na etapie przednowotworowym, co znacząco zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.
Ile się czeka na wyniki cytologii i co oznaczają?
Czas oczekiwania na wyniki cytologii zależy od rodzaju badania oraz wybranej placówki medycznej. W przypadku cytologii klasycznej wyniki są dostępne zazwyczaj w ciągu 7–14 dni. Cytologia płynna może wymagać nieco więcej czasu, zwłaszcza jeśli przeprowadzane są dodatkowe analizy.
Wyniki interpretowane są według systemu Bethesda, który określa rodzaj zmian komórkowych oraz pozwala na klasyfikację tych zmian, co umożliwia ustalenie dalszego postępowania diagnostycznego lub terapeutycznego. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości lekarz może zlecić dalsze badania, takie jak kolposkopia czy testy na obecność wirusa HPV.
Bibliografia
- Wrześniewska, M., Adamczyk-Gruszka, O., Gruszka, J., & Bąk, B. (2013). Możliwości diagnostyczne i diagnostyczno-terapeutyczne w profilaktyce raka szyjki macicy. Studia Medyczne, 29, 109-16. Data dostępu: 17.01.2025r.
- Malarewicz, A. (2003). Cytologiczne badania przesiewowe raka szyjki macicy u kobiet i ich znaczenie w okresie po menopauzie. Prz Menopauz, 5, 27-30. Data dostępu: 17.01.2025r.
- Pasławska, A., Mrożek-Budzyn, D., & Majewska, R. (2014). Wiedza młodych kobiet na temat znaczenia badań cytologicznych w profilaktyce raka szyjki macicy. Probl Hig Epidemiol, 95(1), 170-174. Data dostępu: 17.01.2025r.